Ο Ερωτικός Λόγος από τον Δημήτρη Παπαδημητρίου στη Στέγη

Ο «Ερωτικός Λόγος» του Γιώργου Σεφέρη γίνεται σημείο αναφοράς για το νέο συμφωνικό έργο του Δημήτρη Παπαδημητρίου αποκαλύπτοντας έναν ποιητικό μουσικό κόσμο μέσα από τη δημιουργική φαντασία του.

Στις 18 και 19 Οκτωβρίου 2016, παρουσιάζεται σε πρώτη εκτέλεση στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση το νέο συμφωνικό έργο του συνθέτη Δημήτρη Παπαδημητρίου, Ερωτικός Λόγος. Ο Δημήτρης Παπαδημητρίου, με αναφορά το ομώνυμο έργο του ποιητή Γιώργου Σεφέρη, προχωρά σε μια απόπειρα μεταφοράς της ποιητικής φόρμας σε μουσική. Μέσα σε μόλις τρία χρόνια, ο συνθέτης συνέθεσε και παρουσίασε 4 μεγάλης φόρμας συμφωνικά έργα: Μύθοι του Αισώπου, Μέρες Επιταφίου, Σατυρικόν και Το χρονικό ενός πρώιμου φθινοπώρου. Τα έργα, διαφορετικά μεταξύ τους σε φόρμα και περιεχόμενο, δημιούργησαν νέο ρεπερτόριο για σολίστες, διευθυντές ορχήστρας, χορωδίες και για τις δύο σημαντικότερες ορχήστρες στην Ελλάδα, την Καμεράτα και την ΚΟΑ-Κρατική Ορχήστρα Αθηνών.

Με το νέο συμφωνικό έργο του, ο συνθέτης εξερευνά ερωτήματα φόρμας για να αποκαλύψει ακόμα ένα κομμάτι της δημιουργικής φαντασίας του και της αντίληψης για τον κόσμο και την τέχνη μέσα από τη μουσική του.

Καλλιτεχνική επιμέλεια: ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ
Σύνθεση: Δημήτρης Παπαδημητρίου
Διεύθυνση: Μιχάλης Οικονόμου
Αφήγηση: Νίκος Καραθάνος
Ορχήστρα: Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ

Σημείωμα του συνθέτη

Ο «Ερωτικός Λόγος» του Γιώργου Σεφέρη με στοιχειώνει από την πρώιμη εφηβεία μου. Βέβαια, τότε νόμιζα πως αντιλαμβανόμουν απόλυτα όσα σήμερα θεωρώ απολύτως δισυπόστατα και αινιγματικά...

Παράδειγμα, ο ίδιος ο τίτλος. Ο «Λόγος», ως κείμενο, πάει καλά. Ως λογική, όμως; Πόσο αντέχει ο Λόγος απέναντι στην έννοια ερωτικός; Και άλλο τόσο, το αντίθετο. Είναι ένας πόλεμος διαρκής. Ύστερα υπάρχει και ο Λόγος στην έννοια της αρμονίας, κι αυτό αίτημα σε μια σχέση. Αλλά και ο λόγος ως «η αιτία».

Το μεγάλο πνεύμα του Σεφέρη, νέο ακόμα όταν έγραφε αυτό το έμμετρο και ομοιοκατάληκτο ποίημα, έδινε στον έρωτα το... αιώνιο ποιητικό βραβείο της ματαιότητας και της θνησιγένειας, έναντι όμως μιας διαρκούς αναγέννησης δεμένης στο άρμα της ενστικτώδους επιθυμίας που αναζητά πάντα αυτό που δεν έχει. Σκληρή αντινομία για μένα, τον ρομαντικό έφηβο. Τοπίο γνωστό για όλους μας τώρα.

Έζησα στη σκιά του Ρόδου της Μοίρας πολλά χρόνια. Μελοποίησα αρκετά ποιήματα του Σεφέρη, όχι όμως τον «Ερωτικό Λόγο»! Το νεανικό αυτό ποίημα με ενθουσιάζει τόσο που δεν τόλμησα μέχρι τώρα να επιχειρήσω να το αιχμαλωτίσω, ντράπηκα να πιάσω στα δάχτυλά μου το σώμα του.

Ώσπου είδα μουσική να τρέχει ακατάστατη σαν υπόγειος χείμαρρος από κάτω από το ποίημα. Μια άλλη μουσική, υποσυνείδητα αντιστικτική και πολυδιάστατη. Με έκανε να υποψιαστώ τα μουσικά ακούσματα του Γιώργου Σεφέρη –απίστευτα βαθύς φιλόμουσος– και να υποθέσω τη χρήση μουσικής σαν καμβά στο έργο του.

Έτσι, ένα μουσικό επίστρωμα στο σιωπηλό, υπόγειο μουσικό του χείμαρρο άρχισε να μορφοποιείται. Το περίεργο ταξίδι άρχισε γράφοντας ένα μουσικό έργο δεμένο στη μορφολογία και το περιεχόμενο του ποιήματος «Ερωτικός Λόγος», σαν τρίτη επίστρωση επάνω από το ποίημα που είναι πάνω από την υπόγεια εκκωφαντική, σιωπηρή μουσική του που άκουσα από παιδί.

Κάτι σαν τα παλίμψηστα στην αρχαιολογία, όπου με ακτίνες ανακαλύπτουμε τρία και τέσσερα κείμενα από κάτω από την τελευταία γραφή, και γι’ αυτό ονομάζω αυτή τη συνθετική διαδικασία «Μουσικό παλίμψηστο».

Δημήτρης Παπαδημητρίου

Πηγή